Καρκίνος μαστού: μία διάγνωση, μία φράση που στο άκουσμα της οι περισσότερες γυναίκες πλημμυρίζονται από αρνητικά συναισθήματα, παράλληλα όμως μία χρόνια ασθένεια που μαθαίνεις να ζεις με αυτήν.
Οι περισσότερες γυναίκες εκφράζουν φόβο, νιώθουν απειλή και τις περισσότερες
φορές ακόμα και άρνηση στο να πιστέψουν οτι χτύπησε την δική τους πόρτα.
Οι αλλαγές στην ζωή της γυναίκας μετά την διάγνωση είναι πολλές, είτε στην
φυσική τους κατάσταση (πόνος, αδυναμία, κούραση, αλλαγές στην εξωτερική
εμφάνιση), είτε συναισθηματικές (φόβος, λύπη, απόγνωση).
Το πώς θα αντιληφθεί η ασθενής την διάγνωση της νόσου μπορεί να
επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο θα την αντιμετωπίσει, την προσαρμογή της
στα νέα δεδομένα και το αν θα συμμορφωθεί με τους κανόνες της θεραπείας
της.
Η γυναίκα με καρκίνο του μαστού ανησυχεί για τα συμπτώματα της, την
πορεία της θεραπείας της και φυσικά για την ίδια της την ζωή. Αυτή η
ανησυχία είναι απόλυτα φυσιολογική, η αναστάτωση που προκαλείται από τις
σκέψεις της είναι αναμενόμενη, όμως μπορεί να την οδηγήσει σε υιοθέτηση
άσχημων συνηθειών. Για παράδειγμα η ασθενής μπορεί να παραιτηθεί από
υγιεινές συνήθειες που είχε πριν την διάγνωση, ίσως σταματήσει να
περπατάει πολύ ή να γυμνάζεται. Πολλές φορές παρουσιάζονται και
διατροφικές διαταραχές μετά την διάγνωση, η γυναίκα μπορεί να τρώει
λιγότερο ή να επιλέγει τροφές χαμηλές σε διατροφική αξία. Ακόμα
παρουσιάζονται διαταραχές στον ύπνο της. Επίσης παρατηρείται μία
απομάκρυνση από το οικείο περιβάλλον, από την οικογένεια και τους φίλους.
Υπάρχει ακόμα πιθανότητα λόγω άγχους να καταφύγει στο κάπνισμα, στην
χρήση αλκοόλ ή άλλων ουσιών. Και φυσικά η διάγνωση του καρκίνου του
μαστού μπορεί να οδηγήσει σε συναισθηματικές διαταραχές και κατάθλιψη, η
οποία και καθιστά δύσκολο το να τηρεί η ασθενής την θεραπεία της, και
μπορεί ακόμα και να την οδηγήσει στο να αρνηθεί ένα σημαντικό χειρουργείο
για την υγεία της. Αυτό λοιπόν μας δείχνει ότι η κατάθλιψη μπορεί να
επηρεάσει ακόμα και την επιβίωση της γυναίκας.
Είναι πολύ σημαντικό να λάβουμε υπόψιν ότι και ο σύντροφος και η
οικογένεια της ασθενούς μπορούν να επηρεαστούν συναισθηματικά απο την
διάγνωση της αγαπημένης τους και η βοήθεια απο τον ειδικό ψυχικής υγείας
είναι και για εκείνους ωφέλιμη, και στο να αντιμετωπίσουν τα δικά τους
συναισθήματα μετά την διάγνωση της αγαπημένης τους αλλά και στο να
μάθουν με ποιους τρόπους μπορούν να την στηρίξουν. Επίσης είναι
σημαντικό να καθοδηγηθούν οι γυναίκες και οι οικογένειες τους στον τρόπο
που θα επικοινωνήσουν την ασθένεια στα παιδιά τους.
Ο τομέας της ψυχολογίας που ασχολείται με ασθένειες όπως ο
καρκίνος του μαστού είναι η ψυχολογία της υγείας. Ο ψυχολόγος υγείας είναι
εξειδικευμένος στο να διαχειρίζεται την πολυπλοκότητα της κατάστασης στην
οποία βρίσκεται η γυναίκα επηρεασμένη από την διάγνωση αλλά και από τις
συνέπειες της θεραπείας. Πολλές φορές ακόμα και όταν η ασθενής εχει
ενημερωθεί για τις παρενέργειες της θεραπείας, τις αντιμετωπίζει με ακραίες
συναισθηματικές αντιδράσεις. Λόγω λοιπόν των παρενεργειών της θεραπείας
αλλάζει η ποιότητα ζωής της γυναίκας, οι γνωστικές και οι συναισθηματικές
της λειτουργίες καθώς και οι ψυχοκοινωνικές της λειτουργίες. Η βοήθεια του
ψυχολογου υγείας ειναι απαραίτητη στο να μάθει η γυναίκα να διαχειρίζεται
και να αντιμετωπίζει όλες αυτές τις αλλαγές και να βελτιώσει την ποιότητα της
ζωής της, καθώς μία άσχημη αντίληψη γύρω από την νόσο της μπορεί να
επηρεάσει αρνητικά την ποιότητα ζωής της. Η βοήθεια φυσικά του ψυχολόγου
ειναι με βάση την ρεαλιστική κατάσταση στην οποία βρίσκεται η γυναίκα, την
ρεαλιστική αισιοδοξία και τον σεβασμό σε όλα τα στάδια της ανθρώπινης
ζωής.
Εκτός από την γνωσιακή συμπεριφορική ψυχοθεραπεία που δείχνει να
είναι η πλέον κατάλληλη για την στήριξη των γυναικών με καρκίνο του μαστού
είναι πολύ χρήσιμη και η βοήθεια της ψυχοθεραπείας μέσω της τέχνης. Για
παράδειγμα οι έρευνες δείχνουν ότι η δημιουργική γραφή βοηθάει την γυναίκα
να εκφράσει τα αρνητικά της συναισθήματα και να διαχειριστεί το τι νιώθει για
την ασθένεια της. Η θεραπεία μέσω της τέχνης μπορεί να μειώσει το στρες και
τα συμπτώματα της κατάθλιψης όμως επίσης μπορεί να βοηθήσει και
οργανικά την γυναίκα. Πολλές γυναίκες αναφέρουν οτι μετά την ψυχοθεραπεία
νιώθουν λιγότερο εξαντλημένες και μάλιστα με την βοήθεια της
μουσικοθεραπείας μειώνονται και τα συμπτώματα του πόνου. Για
παράδειγμα, ακούγοντας 30 λεπτά την ημέρα μουσική, ακόμα και την ώρα της
χημειοθεραπείας μειώνονται οι αρνητικές επιπτώσεις της, όπως οι ζαλάδες, οι
εμετοί και η σωματική κούραση.
Ακόμα όμως και μετά το τέλος των θεραπειών τους, είναι απαραίτητη η
ψυχολογική υποστήριξη των γυναικών για να εγκλιματιστούν και πάλι στις
παλιές συνήθειες τους, στην προσωπική τους αλλά και στην επαγγελματική
τους ζωή. Χρειαζεται να μάθουν να αγαπούν το σώμα τους με τις όποιες
τυχόν αλλαγές στην εξωτερική τους εμφάνιση (απώλεια μαλλιών,
μαστεκτομή), ή να διαχειριστούν θέματα υπογονιμότητας ειδικά αν βρίσκονται
σε μικρή ηλικία (κάτω των 45). Και φυσικά η βοήθεια του ειδικού ψυχικής
υγείας συμβάλει στην αντιμετώπιση του φόβου της επανεμφάνισης της νόσου
και στην τήρηση των διαγνωστικών εξετάσεων που θα πρέπει να
υποβάλλονται πάντα σε συνεννόηση με τον γιατρό τους.
Ο καρκίνος του μαστού είναι μία μεγάλη κατάσταση κρίσης στην ζωή
μίας γυναίκας, ταυτόχρονα όμως είναι και μία ευκαιρία για αλλαγή. Αλλαγή
στον τρόπο σκέψης και στον τρόπο που αντιμετωπίζουμε την ζωή. Δεν είναι
τυχαίο άλλωστε το ότι οι περισσότερες γυναίκες με την εμπειρία του καρκίνου
του μαστού μιλάνε για ένα μάθημα ζωής όχι μόνο όσον αφορά τον τομέα της
υγείας τους αλλά όλους τους τομείς της ζωής τους!
Μαριάννα Μπρα
Ψυχολόγος,
MSc. Ψυχολογία της Υγείας
Πιστοποιημένη στην Ανακουφιστική Φροντίδα ασθενών με καρκίνο και στην
Περιγεννητική Ψυχολογία
