Η επόμενη μέρα στο Ηνωμένο Βασίλειο. Τα ανοιχτά μέτωπα με την ΕΕ. Η μεταβατική περίοδος. Οι διαπραγματεύσεις.
Η οικονομία και τα δικαιώματα των πολιτών
Το Ηνωμένο Βασίλειο αποχαιρέτισε και επισήμως τα μεσάνυχτα την Ευρωπαϊκή Ένωση και ένας ιστορικός κύκλος 47 ετών ολοκληρώθηκε τρεισήμισι χρόνια από το δημοψήφισμα του 2016. Το Brexit αποτελεί γεγονός ακόμη και από πλευράς νομικής διαδικασίας, με την απόφαση αποχώρησης που εξέδωσε χθες το Συμβούλιο της Ε.Ε. ενώ ιδιαίτερο ενδιαφέρον παρουσιάζει το καθεστώς που ισχύει από σήμερα για Βρετανία και Ευρωπαϊκή Ένωση. Πλέον, μετά από τη χθεσινή ιστορική ημέρα, υπάρχουν αρκετά αναπάντητα ερωτήματα για το μέλλον της χώρας, αλλά και της Ένωσης των «27».
Ήδη από την 1η Φεβρουαρίου θα υπάρξουν κάποιες πρακτικές αλλαγές.
66 εκατομμύρια κάτοικοι λιγότεροι
Η ΕΕ χάνει για πρώτη φορά ένα κράτος μέλος της, το οποίο είναι ένα από τα πιο πλούσια και πιο μεγάλα της Ένωσης.
Με την αποχώρηση 66 εκατομμυρίων κατοίκων, η ΕΕ θα μειωθεί στα περίπου 446 εκατομμύρια. Το έδαφός της θα μειωθεί κατά 5,5%.
Οι θεσμοί
Στο Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο η σημαία της Βρετανίας δεν κυματίζει κάτι συμβολίζει και μια πραγματική αλλαγή: αποχωρώντας από την ΕΕ η Βρετανία θα γίνει «τρίτη χώρα».
Κανένας από τους 73 Βρετανούς ευρωβουλευτές που εξελέγησαν τον Μάιο του 2019 δεν θα επιστρέψει στο Στρασβούργο. 46 από τις έδρες τους θα κρατηθούν για τα νέα κράτη μέλη και οι 27 θα αναδιανεμηθούν σε άλλες χώρες.
Το Λονδίνο δεν θα έχει πλέον δικαίωμα να προτείνει Ευρωπαίο επίτροπο.
Ο Βρετανός πρωθυπουργός δεν θα καλείται στις ευρωπαϊκές συνόδους, ενώ τα μέλη της βρετανικής κυβέρνησης δεν θα συμμετέχουν στις υπουργικές διασκέψεις.
Ως πολίτες τρίτης χώρας οι Βρετανοί δεν θα μπορούν πλέον να εργάζονται στους ευρωπαϊκούς θεσμούς. Πολλοί εξ αυτών έχουν ήδη λάβει διπλή υπηκοότητα για να μπορέσουν να παραμείνουν στα πόστα τους.
Αντίθετα η Βρετανία θα συνεχίσει να καταβάλει τα χρήματα που προβλέπεται στον προϋπολογισμό της ΕΕ μέχρι το τέλος της μεταβατικής περιόδου.
Δικαιώματα πολιτών
Σύμφωνα με τον ΟΗΕ, περίπου 1,2 εκατομμύριο Βρετανοί ζουν σε χώρες της ΕΕ, κυρίως στην Ισπανία, την Ιρλανδία, τη Γαλλία, τη Γερμανία και την Ιταλία.
Σύμφωνα με τη βρετανική στατιστική υπηρεσία, 2,9 εκατομμύρια πολίτες από τις 27 χώρες της ΕΕ ζουν στη Βρετανία, ποσοστό που αντιστοιχεί στο 4,6% του πληθυσμού.
Βάσει της συμφωνίας αποχώρησης, οι άνθρωποι που έχουν εγκατασταθεί εκατέρωθεν της Μάγχης πριν το τέλος της μεταβατικής περιόδου θα διατηρήσουν το δικαίωμα να ζουν και να εργάζονται στη χώρα υποδοχής.
Οι Ευρωπαίοι πολίτες που ζουν στη Βρετανία θα πρέπει να εγγραφούν για να λάβουν το δικαίωμα αυτό. Για τους Βρετανούς που ζουν στην ΕΕ οι διαδικασίες διαφέρουν από χώρα σε χώρα.
Η ελευθερία της μετακίνησης θα ισχύει ως το τέλος Δεκεμβρίου 2020.
Οι διαπραγματεύσεις
Η Βρετανία έχει ήδη περάσει πολλά χρόνια να διαπραγματεύεται τους όρους της αποχώρησής της από την ΕΕ με την ομάδα της Ευρωπαϊκής Επιτροπής υπό τον Μισέλ Μπαρνιέ. Όμως οι διαπραγματεύσεις θα εισέλθουν σε νέα φάση από την Παρασκευή. Ήδη ο Μπαρνιέ συζητά με τα κράτη μέλη για να καθοριστεί το πλαίσιο της διαπραγμάτευσης για τη μελλοντική σχέση μεταξύ Λονδίνου και Βρυξελλών, κυρίως στον εμπορικό τομέα.
Αντίθετα με τη συμφωνία αποχώρησης της Βρετανίας από την ΕΕ που επικυρώθηκε από τα κράτη μέλη και το Ευρωπαϊκό Κοινοβούλιο, η εμπορική συμφωνία ίσως να πρέπει να επικυρωθεί από περισσότερα από 30 εθνικά και περιφερειακά κοινοβούλια. Ωστόσο μέχρι το τέλος της μεταβατικής περιόδου η Βρετανία θα εξακολουθήσει να υπόκειται στο ευρωπαϊκό δίκαιο και στο Δικαστήριο της ΕΕ.
Τώρα αρχίζουν τα δύσκολα…
Η Βρετανία δεν θα έχει πολύ χρόνο στη διάθεσή του για να απολαύσει τη χαρά αυτού του διαζυγίου. Η 1η Φεβρουαρίου θα σηματοδοτήσει την αρχή μιας νέας φάσης διαπραγματεύσεων μεταξύ του Λονδίνου και των Βρυξελλών προκειμένου να συμφωνήσουν στη μορφή της μελλοντικής τους σχέσης.
Θα έχουν έως τα τέλη του 2020 –η μεταβατική περίοδος κατά την οποία η Βρετανία θα παραμένει ουσιαστικά, και όχι κατ’ όνομα πλέον, μέλος της ΕΕ – προκειμένου να καταλήξουν σε μια συμφωνία για το εμπόριο και άλλα θέματα όπως η ασφάλεια, η ενέργεια, οι μεταφορικές συνδέσεις, τα δικαιώματα για την αλιεία και η ροή των δεδομένων.
Ο Τζόνσον υποστηρίζει ότι 11 μήνες είναι αρκετό διάστημα για να επιτευχθεί μια εμπορική συμφωνία «μηδενικών δασμών, μηδενικών ποσοστώσεων» και έχει δεσμευθεί –αν και συνεχίζει να υπάρχει η επιλογή– να μην παραταθεί η περίοδος αυτή πέραν του 2020.
Οι εμπορικές συμφωνίες με την ΕΕ τυπικά χρειάζονται χρόνια για να ολοκληρωθούν και λίγοι στις Βρυξέλλες πιστεύουν ότι η μεταβατική περίοδος θα είναι αρκετή για να επισφραγιστεί κάτι παραπάνω από μια βασική εμπορική συμφωνία.
Η Daily Telegraph, λίγες ώρες έπειτα από το Brexit, παρουσίασε τα σχέδια του Βρετανού πρωθυπουργού για την επιβολή τελωνειακών ελέγχων στα ευρωπαϊκά προϊόντα.
Οι ανησυχίες της Βρετανίας είναι ότι η τήρηση των κανόνων της ΕΕ θα καταστήσει πιο δύσκολη την επίτευξη εμπορικών συμφωνιών με άλλες χώρες, ιδιαίτερα με τις ΗΠΑ.
Η ΕΕ υποστηρίζει ότι δεν θα επισφραγίσει μια εμπορική συμφωνία με έναν μεγάλο, οικονομικά ισχυρό γείτονα χωρίς ισχυρές προβλέψεις που να διασφαλίζουν τον θεμιτό ανταγωνισμό.
Μάχη για την αλιεία
Με τις βιομηχανικές εφοδιαστικές αλυσίδες στην ΕΕ να διασχίζουν σήμερα τα σύνορα πολλές φορές για προϊόντα όπως τα αυτοκίνητα και τα φάρμακα, η συμφωνία κανονισμών που θα καθορίζουν από πού έρχονται τα προϊόντα –και κατά συνέπεια ποιοι ρυθμιστικοί κανόνες και φόροι ισχύουν– θα είναι μια περίπλοκη διαδικασία.
Από τους μεγαλύτερους κινδύνους στην πορεία προς μια συμφωνία θα είναι τα δικαιώματα στην αλιεία, η αντιπαράθεση για τα οποία έχει ήδη ξεκινήσει.
Η ανάκτηση του ελέγχου επί των πλούσιων σε αλιεύματα βρετανικών υδάτων ήταν θεμελιώδες ζήτημα για πολλούς υπέρμαχους του Brexit, αλλά οι Βρυξέλλες έχουν συνδέσει την πρόσβαση για τα ευρωπαϊκά σκάφη με την πρόσβαση για τον γιγάντιο χρηματοπιστωτικό κλάδο της Βρετανίας στις αγορές της ΕΕ.
Η βρετανική έξοδος αφήνει μία μεγάλη τρύπα στα οικονομικά της Ένωσης
Δώδεκα δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως από το 2021! Είναι η μεγάλη τρύπα που μένει μετά την αποχώρηση του Ηνωμένου Βασιλείου και περιπλέκει έτι περαιτέρω τις διαπραγματεύσεις ανάμεσα στους 27 για τον επόμενο μακροπρόθεσμο προϋπολογισμό της Ευρωπαϊκής Ενωσης.
Για την επίλυση αυτής της σπαζοκεφαλιάς για το επόμενο πολυετές οικονομικό πλαίσιο (CFP, 2021-2027), η Επιτροπή Γιούνκερ είχε βάλει στο τραπέζι πρόταση από τον Μάιο 2018, πριν δώσει την σκυτάλη στην νέα Κομισιόν της Ούρσουλα φον ντερ Λάιεν.
Ο φάκελος βρίσκεται πλέον στα χέρια του προέδρου του Ευρωπαϊκού Συμβουλίου Σαρλ Μισέλ, ο οποίος έχει συγκαλέσει έκτακτη σύνοδο κορυφής σε μία προσπάθεια επίτευξης συμφωνίας μεταξύ των 27. Αυτή η σύνοδος κορυφής θα ξεκινήσει στις 20 Φεβρουαρίου.
Το Ηνωμένο Βασίλειο είναι ο «καθαρός εισφορέας» του ευρωπαϊκού προϋπολογισμού, δηλαδή χώρα που δίνει περισσότερα χρήματα από αυτά που εισπράττει. Σύμφωνα με τους λογαριασμούς της Κομισιόν, η απώλεια ανέρχεται σε 12 δισεκατομμύρια ευρώ ετησίως και θα ανέλθει σε 84 δισεκατομμύρια στην περίοδο των επτά επομένων ετών.
Η λύση που προτείνεται από τον πρώην ευρωπαίο επίτροπο Προϋπολογισμού Γκίντερ Ετινγκερ είναι, από την μία πλευρά, η αύξηση της συμβολής των χωρών μελών και, από την άλλη πλευρά, περικοπή των παραδοσιακών πολιτικών της ΕΕ (σύγκληση, αγροτική πολιτική) για την χρηματοδότηση ενός πιο «σύγχρονου» προϋπολογισμού με νέες προτεραιότητες (περιβάλλον, ασφάλεια, μετανάστευση, άμυνα).
