Την περασμένη εβδομάδα, ο Ντόναλντ Τραμπ ζήτησε από τον Κιμ Γιονγκ Ουν συνεργασία για την καταπολέμηση του κορονοϊού και σύμφωνα με τα ειδησεογραφικά πρακτορεία, ο πρόεδρος των ΗΠΑ δήλωσε στον ηγέτη της Βόρειας Κορέας «εντυπωσιασμένος από τις προσπάθειες να προασπίσει τον λαό του από τη σοβαρή απειλή της επιδημίας».
Λίγο νωρίτερα, η Νότια Κορέα και η Ιαπωνία κατηγορούσαν την Πιονγιάνγκ για νέες πυραυλικές δοκιμές, ενώ αυτές δοκιμάζονται από τον Covid 19.
Βεβαίως, όλα μπορεί να τα περιμένει κανείς από τον Πρόεδρο Τραμπ και τον Ηγέτη Κιμ. Τι είδους συνεργασία θα έχουν για τον κορονοϊό είναι μάλλον αδιάφορο, την ώρα που η Υφήλιος βρίσκεται σχεδόν ολόκληρη σε κατάσταση συναγερμού και πολλές χώρες έχουν επιβάλει καθεστώς έκτακτης ανάγκης, οπότε ας τεθεί σε ευθετότερο χρόνο εάν οι ΗΠΑ θέλουν να γίνουν Βόρεια Κορέα ή τανάπαλιν. Το γεγονός πάντως ότι στον Πρόεδρο Τραμπ δεν προκαλεί καμία εντύπωση μέχρι τώρα, η προσπάθεια που καταβάλλουν οι άλλοι αρχηγοί κρατών και κυβερνήσεων για την προάσπιση των λαών τους απέναντι στον κορονοϊό, έχει ενδιαφέρον. Η Σύνοδος G7, που επρόκειτο να γίνει στις ΗΠΑ, ακυρώθηκε λόγω της πανδημίας (αναμενόμενο), αλλά οι επτά πλουσιότεροι δεν έχουν καταφέρει ακόμα να ασχοληθούν με το πρόβλημα, ούτε σε τεχνοκρατικό επίπεδο και να συντονίσουν τις κινήσεις τους, ώστε να ακολουθήσουν οι 20 πλουσιότεροι στη σειρά, οι διεθνείς ενώσεις και οργανισμοί κ.ο.κ.
Προοπτική συνεργασίας των πιο ανεπτυγμένων οικονομικά χωρών δε φαίνεται στον ορίζοντα, παρά το γεγονός ότι οι επιπτώσεις του Covid-19 στην οικονομία διαγράφονται χειρότερες από την χρηματοπιστωτική κρίση του 2008. Ακόμη και στην περίπτωση που περιοριστούν οι απώλειες σε ανθρώπινες ζωές, θα είναι πολύ δύσκολο να επιστρέψει η κανονικότητα σύντομα και να ξαναρχίσει η κοινωνική και οικονομική ζωή από εκεί που ήταν πριν το ξέσπασμα της επιδημίας. Πως θα είναι, λοιπόν, ο Κόσμος την επόμενη ημέρα; Το ερώτημα είναι ίσως πρόωρο για τους ανθρώπους που δοκιμάζονται και δεν ξέρουν αν θα έχουν επόμενη ημέρα, όμως για τις πολιτικές ηγεσίες είναι μία από τις κρισιμότερες μεταβλητές στην διαμόρφωση των αποφάσεών τους.
Η Ευρώπη βρίσκεται και σε αυτή την κρίση, στο επίκεντρο του παγκόσμιου ενδιαφέροντος, αφενός γιατί δοκιμάζεται υγιειονομικά δριμύτερα και από την Κίνα και αφετέρου γιατί φεύγει πλέον από τους απαράβατους κανόνες που είχε θεσπίσει με την ΟΝΕ. Η σταθερότητα άλλωστε είναι ζητούμενο και το Σύμφωνο μπήκε de facto σε αναστολή. Μπορεί η Ε.Ε., υπό την πίεση της πανδημίας, να περάσει σε νέα, πιο λειτουργική και ορθολογική βάση; Ή θα επιστρέψει μετά από μερικούς μήνες στη γνωστή παραφωνία που διέλυε κάθε προοπτική για περαιτέρω εμβάθυνση της συνεργασίας;
Στην χρηματοπιστωτική κρίση, αλλά και στο προσφυγικό, η Ε.Ε. εφάρμοσε στοχευμένα το μέτρο της καραντίνας σε περιφερειακές εστίες και συνέχισε να ακολουθεί την πεπατημένη του ελάχιστου κοινού παρονομαστή. Εάν ο κορονοϊός περιοριζόταν στις χώρες του Νότου, πάλι το ίδιο θα συνέβαινε, με τις χώρες του Βορρά να οριοθετούν την υποχρέωση αλληλεγγύης στην προσφορά ανθρωπιστικής βοήθειας. Η πανδημία όμως δεν είναι δυνατόν να ανακοπεί με ad hoc μνημόνια και κλείσιμο των περιφερειακών διαδρόμων.
Η Γερμανία παρέκαμψε λοιπόν επισήμως τους δικούς της δημοσιονομικούς κανόνες και συναίνεσε στη χαλάρωση του συμφώνου σταθερότητας. Το ίδιο και οι άλλες εύρωστες οικονομικά χώρες της Βόρειας και Κεντρικής Ευρώπης. Εντούτοις, το ζήτημα της δημιουργίας ενός κοινού ταμείου για την αντιμετώπιση κρίσεων, ειδικού ή με την έκδοση ευρωπαϊκού ομολόγου, σκοντάφτει πάλι στις επιφυλάξεις των «τεσσάρων της σταθερότητας» (Ολλανδία, Δανία, Αυστρία, Σουηδία) και στη διστακτικότητα της Άνγκελα Μέρκελ. Η έκδοση ειδικού ομολόγου θα απαιτούσε την παροχή εγγυήσεων από όλες τις χώρες της Ε.Ε., αναλογικά.
Ωστόσο, οι «τέσσερις της σταθερότητας» αρνούνται να δεχθούν ακόμα και την αύξηση του προϋπολογισμού της Ε.Ε. από το 1% στο 1,074%. ενώ η ομάδα των «16 που τάσσονται υπέρ των διαρθρωτικών αλλαγών», έχει προτείνει 1,114%. Ως προς το ευρωομόλογο για τον κορονοϊό, οι «τέσσερις» δε θέλουν καν να τεθεί σε συζήτηση, ενώ το Βερολίνο περιμένει να δει πως θα εξελιχθεί η αντιπαράθεση, παράλληλα με την κρίση του Covid-19. Στην περίπτωση δημοσιονομικού εκτροχιασμού της Ιταλίας, εξετάζεται η παρέμβαση του αναβαθμισμένου ESM, δηλαδή ένα κορονομνημόνιο, που θα επεκταθεί μετά στην Ισπανία και όπου αλλού χρειαστεί.
Το τελευταίο πράγμα που θα μπορούσε να περιμένει αυτές τις ώρες η Ιταλία, είναι ένα μνημόνιο υπό τύπον έκτακτης οικονομικής στήριξης από τον ESM, με τη διασταλτική ερμηνεία των αρμοδιοτήτων του Μηχανισμού ή τη σύσταση ενός άλλου Ειδικού Μηχανισμού. Είναι δε αμφίβολο εάν και η Ε.Ε. μπορεί να αντέξει τον αντίκτυπο μίας τέτοιας επιλογής, την στιγμή που όλα τα βλέμματα (και αυτά των αγορών) είναι στραμμένα πάνω της. Στην τηλεδιάσκεψη των ηγετών της Ε.Ε., την περασμένη εβδομάδα, δεν υπήρξε η παραμικρή πρόοδος στο θέμα του προϋπολογισμού και η ιδέα του ευρωομολόγου για τον κορονοϊό πέρασε από το τραπέζι ασυζητητί.
Η Φον ντερ Λάιεν και ο Σαρλ Μισέλ ζήτησαν να κλείσει τουλάχιστον το θέμα του προϋπολογισμού, ώστε στις αρχές του επόμενου χρόνου να διατεθεί διαρθρωτική βοήθεια 1 τρισ. ευρώ, προκειμένου να μετριαστούν οι επιπτώσεις της νέας οικονομικής κρίσης στην Ε.Ε. Θα κινηθεί προς αυτή την κατεύθυνση η Γερμανία στη νέα τηλεδιάσκεψη της Συνόδου Κορυφής, την Πέμπτη; Το Βερολίνο δε δείχνει έτοιμο να παρέμβει αποφασιστικά, ούτε για τον προϋπολογισμό, με τη δικαιολογία ότι ίσως έχει ξεπεραστεί από τις αρνητικές εξελίξεις της επιδημίας του Covid-19. Η διαπίστωση δε σημαίνει αύξηση, αλλά ανακατανομή των κονδυλίων. Για κορονοομόλογο δεν βλέπει καν λόγο συζήτησης.
Όπως με το δημόσιο χρέος, η Γερμανία και οι «τέσσερις της σταθερότητας» δεν έχουν καμία διάθεση αμοιβαιοποίησης (και με το ιδιωτικό χρέος που αποτυπώνεται στο πρόβλημα των κόκκινων δανείων-τραπεζική ενοποίηση), έτσι και με τις οικονομικές επιπτώσεις του κορονοϊού δεν υπάρχουν σοβαρές ενδείξεις για ενιαία ευρωπαϊκή πολιτική, με κοινό ταμείο και συντονισμένες παρεμβάσεις. Εκτός και αν ο κορονοϊός χτυπήσει πιο βαριά την οικονομία της Γερμανίας και των «τεσσάρων της σταθερότητας», κάτι που θα απευχόταν κάθε λογικός άνθρωπος. Τότε θα είναι αργά για την Ε.Ε. Μία κοινότητα κατεστραμμένων χωρών δεν έχει λόγο ύπαρξης. Αλλά και μία κοινότητα χωρίς κοινά εργαλεία απέναντι σε μία φοβερή κρίση, είναι δύσκολο να κρατηθεί έτσι όπως είναι.
Με τον κορονοϊό, οι ηγέτες της Ε.Ε. έδειξαν ότι μπορούν να συγκατανεύσουν στη λογική, ακολουθώντας τις οδηγίες των ειδικών, έστω και με καθυστέρηση. Από την άλλη, στο πεδίο της οικονομίας, φαίνεται πως είναι πιο δύσκολο να συζητήσουν ευρωπαϊκές λύσεις. Άντε να στείλουν και μερικούς οικονομικούς αναπνευστήρες μετά τις μάσκες και γάντια στις γειτονιές της Κοινότητας, που δοκιμάζονται σκληρότερα. Το μοντέλο Κιμ, της αέναης καραντίνας, είναι σε άλλη διάσταση, όμως η λογική Τραμπ, του στενού και σκοτεινού, αλλά ασφαλούς καταφυγίου, δεν είναι δα και τόσο ξένο πια στην Ευρώπη και ας έχουν χαθεί από το προσκήνιο, λόγω της κρισιμότητας των στιγμών, οι ασυνάρτητοι λαϊκιστές κάθε λογής, που μοιράζουν αφειδώς μαντζούνια για πάσα νόσο.
