Πότε διαπιστώθηκαν οι σημαντικές ζημιές που προκαλούνται από τα όμβρια ύδατα και ποιες ήταν οι προγραμματισμένες εργασίες που δεν έγιναν ποτέ
Πρωταρχικό στόχο για την προστασία ενός αρχαιολογικού μνημείου αποτελεί, αναμφισβήτητα, η διασφάλιση των απαραίτητων εκείνων συνθηκών που απαιτούνται για την ακέραιη δομική διατήρησή του στο πέρασμα του χρόνου. Όταν μάλιστα πρόκειται για ένα μνημείο παγκόσμιου βεληνεκούς όπως η Ακρόπολη, η άμεση και οργανωμένη παρακολούθηση και αντιμετώπιση των προβλημάτων που προκύπτουν κατά καιρούς θεωρείται επιβεβλημένη. Οι προχθεσινές εικόνες, όμως, με τα νερά της καταιγίδας να λιμνάζουν σε συγκεκριμένα σημεία του Ιερού Βράχου, αποδεικνύουν τις χρόνιες και επικίνδυνες αλληγορίες που έχουν σημειωθεί όσον αφορά στην αποτελεσματική αντιμετώπιση ενός από τους βασικότερους κινδύνους που απειλούν την ίδια την στατικότητα του μνημείου.
Οι εξαιρετικά επιβαρυντικές επιπτώσεις που δημιουργούν τα όμβρια ύδατα στην Ακρόπολη έχουν επισημανθεί, και μάλιστα με ιδιαίτερη έμφαση, εδώ και αρκετά χρόνια. Αφορμή για την εκτενή μελέτη αυτού του φαινομένου στάθηκε μια σφορδή νεροποντή του 2013 εξαιτίας της οποίας προκλήθηκαν πτώσεις βράχων και λίθων από το νότιο τείχος του Ιερού Βράχου. Αυτός ήταν και ο λόγος που σε δύο διαδοχικές συνεδριάσεις του Κεντρικού Αρχαιολογικού Συμβουλίου (ΚΑΣ), στις 14 και 29 Απρίλίου 2014, συζητήθηκε διεξοδικά το θέμα μιας ολοκληρωμένης προμελέτης διαχείρησης των όμβριων υδάτων. Η προμελέτη αυτή εντόπιζε τις προβληματικές περιοχές και πρότεινε τις κατάλληλες λύσεις για την επαρκή αντιμετώπιση της απορροής των υδάτων που συγκεντρώνονται στις επιφάνειες της Ακρόπολης, η οποία είχε χαρακτηριστεί τότε από τους αρχαιολόγους – μέλη του ΚΑΣ ως «μερικώς ανεξέλεγτη». Ακολούθησε, στις 4 Ιουλίου του ίδιου έτους, όπως φαίνεται και στα επίσημα έγγραφα που δημοσιεύουμε, η έγκρισή της και έμενε πλέον να υποβληθούν οι οριστικές μελέτες και να ξεκινήσουν τα έργα.
Όσα προέβλεπε η εμπεριστατωμένη αυτή μελέτη ωστόσο δεν υλοποιήθηκαν ποτέ παρά το γεγονός ότι με το πέρασμα του χρόνου τα όμβρια ύδατα συνέχιζαν και απειλούν όλο και περισσότερο την στατικότητα του μνημείου δημιουργώντας, κατά καιρούς, όχι μόνον τοπικά πλημμυρικά φαινόμενα που είναι ορατά με γυμνό μάτι αλλά και πτώσεις λίθων οι οποίες θα μπορούσαν να είχαν αποβεί μοιραίες για τους επισκέπτες του μνημείου. Κάνοντας κανείς μια σύντομη περιήγηση στο διαδίκτυο θα βρει φωτογραφίες, από προηγούμενα χρόνια, με συσσωρευμένα νερά από την βροχή σε διάφορα σημεία του Ιερού Βράχου που αποδεικνύουν πως, δυστυχώς, η Ακρόπολη πλημμυρίζει κάθε φορά που σημειώνονται σφοδρές νεροποντές.
Ένα από τα σοβαρά περισταστικά ήταν αυτό του Σεπτεμβρίου του 2018 όταν σημειώθηκαν πτώσεις λίθων στην περιοχή όπου βρισκόταν ο παλιός ανελκυστήρας της Ακρόπολης με αποτέλεσμα να χρειαστεί, όπως προκύπτει από το ενημερωτικό έγγραφο (φωτό), της Υπηρεσίας Συντήρησης Μνημείων Ακρόπολης (ΥΣΜΑ), που εστάλη άμεσα τόσο στο υπουργείο Πολιτισμού όσο και στην αρμόδια Εφορεία Αρχαιοτήτων Αθηνών, να διακοπεί προσωρινά η λειτουργία του ανελκυστήρα για λόγους ασφαλείας του κοινού. Οι πρώτεις αυτές είχαν αποδοθεί από τους ειδικούς στα προβλήματα στατικότητας που έχουν δημιουργηθεί στην συγκεκριμένη πλευρά του τείχους εξαιτίας της συσσώρευσης, επί σειρά ετών, ομβρίων υδάτων.
Στο ίδιο αυτό σημείωμα αναφέρονταν και συγκεκριμένοι τρόποι αντιμετώπισης των σοβαρών αυτών περισταστικών. Ένας από τους βασικούς λόγους, εξάλλου, που ο νέος ανελκυστήρας ο οποίος εγκαινιάστηκε προσφάτως, τοποθετήθηκε σε διαφορετική θέση, ήταν τα σημαντικά στατικά προβλήματα που παρουσίαζε η Βόρεια Κλιτύ της Ακρόπολης εξαιτίας την μεγάλης συγκέντρωσης ομβρίων υδάτων που δεν απαστραγγίζονταν όπως θα έπρεπε.
Μέχρι που φθάσαμε στο 2020 να έχουμε μια Ακρόπολη με νέο υπερσύγχονο ανελκυστήρα, πλήρως ανανεωμένο φωτισμό, νέες διαδρομές ΑμεΑ, αλλά όχι το βασικότερο, ένα αποτελεσματικό υδραυλικό σύστημα για την την παροχέτευση των ομβρίων υδάτων που επί σειρά ετών κατατρώνε τα θεμέλια του κορυφαίου ελληνικού μνημείου. Με αποτέλεσμα, προκειμένου να μην επαβαρυνθούν κι άλλο οι ήδη προβληματικές περιοχές, ο συνολικός όγκος των νερών της βροχής να αποσύρεται μέσα από τρεις μόνον υδροροές καθώς οι υπόλοιπες παραμένουν κλειστές.
Να σημειώσουμε εδώ πως στην απόφαση έγκρισης της εφαρμογής της μελέτης των νέων διαδρομών της Ακρόπολης, που ελήφθη τον Μάιο του 2020, υπήρχε, μεταξύ των όρων, και αυτός της «εκπόνησης μέσα σε εύλογο χρονικό διάστημα υδραυλικής μελέτης για την οργανωμένη παροχέτευση των ομβρίων από τον Ιερό Βράχο» δεδομένου ότι, όπως σημειώνεται, «οι προς διαμόρφωση επιφάνειες θα είναι μεγάλης έκτασης και μη διαπερατές και θα πρέπει να διαθέτουν κατάλληλες ρύσεις σε συνάρτηση με το υπάρχον ή το προβλεπόμενο σύστημα παροχέτευσης του Ιερού Βράχου». Είναι, λοιπόν, ξεκάθαρο πως πρέπει να γίνουν όσο το δυνατόν πιο γρήγορα οι εργασίες εγκατάστασης νέου, αποτελεσματικού συστήματος απορροής των υδάτων.
Σύμφωνα με τις επίσημες ανακοινώσεις του υπουργείου Πολιτισμού και Αθλητισμού η μελέτη εκπονείται αυτή την περίοδο και πρόκειται, όπως αναφέρεται, για ένα σύνθετο έργο καθώς σχετίζεται άμεσα και με την αντιπλημμυρική προστασία της περιοχής της Πλάκας όπου θα καταλήγουν τα νερά της Ακρόπολης. Δεν έχει προσδιοριστεί, ωστόσο, πόσος χρόνος θα χρειαστεί μέχρι να ολοκληρωθεί.
Μέχρι στιγμής, πάντως, έχει τοποθετηθεί και λειτουργεί φρεάτιο ενώ παράλληλα με τις εργασίες διάστρωσης των νέων διαδρόμων πραγματοποιήθηκαν και ορισμένες παρεμβάσεις – βελτιώσεις στο υπάρχον υδραυλικό σύστημα. Όπως όμως καθίσταται σαφές από τους όρους της απόφασης του ΚΑΣ, αυτές δεν αρκούν για να εμποδίσουν την συσσώρευση των νερών της βροχής.
Ας ευχηθούμε το έργο να πάρει σάρκα και οστά σύντομα βάζοντας τέλος στην μακρά περίοδο αναποτελεσματικής προστασίας του Ιερού Βράχου.
