Ο ίδιος ο Κώστας Βαρώτσος είχε δηλώσει πριν χρόνια για το γλυπτό που τον έκανε γνωστό στο ευρύ κοινό: «ο Δρομέας είναι η σύνθεση των θραυσμάτων του».
Ένα έργο, όμως, προϋποθέτει τη σύμπραξη και ενεργοποίηση του κοινού. Αυτό είναι που έχει τον καθοριστικό λόγο, σπάζοντας τον ομφάλιο λώρο μεταξύ του δημιουργού και του δημιουργήματός του.
Το άγαλμα που φιλοτέχνησε ο γνωστός γλύπτης, φτιαγμένο εξ ολοκλήρου από γυαλί και έχοντας ύψος οκτώ μέτρων, συνάντησε πολλές αντιδράσεις μέχρι να γίνει αποδεκτό. Αρχικά, αποτέλεσε ένα πολιτισμικό σοκ για μία πόλη και τους κατοίκους της που δεν ήταν εξοικειωμένοι με την δημόσια μοντέρνα τέχνη τέτοιας κλίμακας. Με τον καιρό, όμως, κατέκτησε μία ξεχωριστή θέση στην αθηναϊκή πρωτεύουσα και σε όσους εντόπισαν σε αυτό κάποιον που φεύγει τρέχοντας μπροστά.
Αν και ο Κώστας Βαρώτσος το είχε ονομάσει «Ο ξένος», καθώς είχε στο μυαλό του ήταν την ιδέα του περαστικού, μετατράπηκε σε Δρομέα. Ως τέτοιος απέκτησε σημείο αναφοράς. Ο Έλληνας που ασφυκτιά και θέλει να αλλάξει τα πάντα γύρω του και μέσα του; Ότι και αν είναι, πλέον μοιάζει να ακολουθεί την αεικίνητη Αθήνα, τοποθετημένο στην πλατεία της Μεγάλης του Γένους Σχολής, μπροστά στο ξενοδοχείο Hilton.
Τα τελευταία 24ωρα, η δήλωση του Βαρώτσου περί ανταλλαγής αγαλμάτων μεταξύ Αθήνας και Σκοπίων έχει πυροδοτήσει το πολιτικό σκηνικό. Ο γλύπτης κατήγγειλε πως η υπουργός Πολιτισμού του πρότεινε να μεταφέρουν τον Δρομέα στα Σκόπια και στην Αθήνα να μεταφερθεί ένα άλλο άγαλμα, ίσως ο έφιππος πολεμιστής που παραπέμπει στον Μέγα Αλέξανδρο.
Η Μυρσίνη Ζορμπά επιχείρησε αρχικά να αρνηθεί πως υπήρξε ραντεβού, αλλά αργότερα αναθεώρησε, επιβεβαιώνοντας την συνάντηση, αλλά διαψεύδοντας το περιεχόμενό της με επίσημη ανακοίνωση. Τα πράγματα, όμως, περιπλέκει ένα non paper του Ιουνίου του 2018. Μέσω αυτού η κυβέρνηση ενημέρωνε για το σχέδιο ανταλλαγής αγαλμάτων.
«Οι γείτονές μας ήδη έχουν αλλάξει το όνομα του αεροδρομίου τους, του αυτοκινητοδρόμου τους και του σταδίου τους. Θα υπάρξει είτε ανταλλαγή αγαλμάτων με τον Δήμο της Θεσσαλονίκης ή σε περίπτωση που η ανταλλαγή δεν γίνει, η συμφωνία προβλέπει πως η γειτονική χώρα θα τοποθετήσει πλακέτες σε αγάλματα και μνημεία ώστε να καθίσταται σαφές ότι αποτελούν σύμβολα του ελληνικού πολιτισμού (π.χ ο Ιππέας στην πλατεία των Σκοπίων θα έχει επιγραφή πως αναφέρεται στην ελληνιστική περίοδο και θα σημειώνεται ότι συμβολίζει τη φιλία Ελλάδας – πΓΔΜ)».
Εξάλλου, ένα από τα σημεία που συζήτησαν οι υπουργοί Εξωτερικών Κοτζιάς και Ντιμιτρόφ ήταν και αυτό των αγαλμάτων. Τι θα γινόταν με όλα αυτά τα «μνημεία» που ανεγέρθηκαν την εποχή του εθνικιστικού παροξυσμού του Νίκολα Γκρουέφσκι ο οποίος ήθελε να δημιουργήσει μια ιστορία για τη χώρα του η οποία θα συνδεόταν με τον Φίλιππο της Μακεδονίας και φυσικά τον Μέγα Αλέξανδρο. Στην παράγραφο 2 της συμφωνίας αναφέρεται ότι πρέπει στα επίμαχα αγάλματα που βρίσκονται στο κέντρο των Σκοπίων να προστεθούν επιγραφές στις οποίες θα αναφέρεται ότι αυτά παραπέμπουν στην αρχαία ελληνική ιστορία και όχι στη δική τους χώρα και τον πολιτισμό τους.
«Εντός έξι μηνών από τη θέση σε ισχύ της παρούσης συμφωνίας το δεύτερο μέρος θα επανεξετάσει το καθεστώς των μνημείων, δημόσιων κτηρίων και υποδομών στην επικράτειά του, και στο μέτρο που αυτά αναφέρονται καθ’ οποιονδήποτε τρόπο στην αρχαία ελληνική ιστορία και πολιτισμό που συνιστούν αναπόσπαστο συστατικό της ιστορικής ή πολιτιστικής κληρονομιάς του πρώτου μέρους, θα προβεί στις κατάλληλες διορθωτικές ενέργειες για να αντιμετωπίσει αποτελεσματικά το ζήτημα και να διασφαλίσει τον σεβασμό στην προαναφερόμενη κληρονομιά», αναφέρεται χαρακτηριστικά.
Σύμφωνα με πληροφορίες, το ζήτημα της ανταλλαγής επικοινωνήθηκε στη Μυρσίνη Ζορμπά, η οποία και δέχτηκε να το υλοποιήσει. Η αδιαπραγμάτευτη στάση του δημιουργού, όμως, προκάλεσε την διάψευση εκ μέρους της αρμόδιας υπουργού, μια διάψευση διόλου πιστευτή.
Όταν ένας υπουργός πιάνεται επ’ αυτοφώρω με την γίδα στου ώμους εγείρεται και θέμα ηθικής. Ειδικά, όταν, κύκλοι της υπουργού επιχειρούν να διοχετεύσουν προς τα Μέσα το «δεξί παρελθόν» του Βαρώτσου για να πλήξουν την αξιοπιστία του. Παραμένει, όμως, το ερώτημα ποιος πρότεινε την ιδέα αυτή στην υπουργό; Το μόνο σίγουρο είναι ότι αν και η διαχείριση της ιλαροτραγωδίας έχει την υπογραφή της, η ιδέα καθαυτή δεν ήταν δική της.
